Navigasyon |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Türk tarihi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Selçuk Bey'e ait olduğu düşünülen ve İran'da bulunan bir heykelin kafası. New York Sanat müzesinde sergilenmektedir.
Hiung nu'lardan kalan altın bir kemer bağı (M.Ö.300)
Türklerin Tarihi, günümüzdeki Türk halklarının ve yabancı halkların arasında zamanla erimeden önce Türk dilini konuşmuş olan Türk topluluklarının ortak tarihidir. Göktürklerden önce varolmuş Türk dili konuşan topluluklar bazı tarihçiler[kaynak belirtilmeli] tarafından, Türk tabiri yerine Ön Türk tabiri ile anılır.
Türklerin siyasi bir topluluk olarak ilk tarih sahnesine çıkmaları Hun (Hiung-nu'lar veya Şiongnu'lar) hükümdarlığı ile olmuştur.[1][2]. Başlangıcı hususunda tartışmalar olsa da Türklerin tarihi, dünya tarihinin önemli bir parçasıdır[kaynak belirtilmeli]. Avrasya ve Kuzey Afrika'da ortaya çıkan her halkın tarihi uzaktan veya yakından Türklerin hareketlerinden etkilenmiştir[kaynak belirtilmeli]. Türkler doğu kültürlerini batıya ve batı kültürlerini doğuya taşımakla da önemli bir rol oynamışlardır. Kendi dinleri Tengricilik'ten sonra benimsedikleri yabancı dinlerinde çok kez öncüsü ve savunucusu olmuş ve yayılmalarını ve gelişmelerini sağlamışlardır (Mani dini, Musevilik, Budizm, Ortodoks- ve Nasturi Hristiyanlığı, İslam).
Eski Çağ/Ön Türkler [değiştir]
Türklerin genetik olarak ataları, Batılı tarihçiler tarafından M.Ö. 2500 ile M.Ö. 1700 yılları arasındaki Afanasiyevo kültürü ile başlayan ve M.Ö. 1700 ile M.Ö. 1200 yılları arasındaki Andronovo Kültürü ile devam eden dolikosefal mongolitlerle ortak yönleri bulunmayan Brakifesal ırka dayandırılır. Bu ırkın savaşçı ve göçebe kültüre sahip olduğu, M.Ö. 1700 yılları sonrasında kitleler halinde Altay Dağları ile Tanrı Dağları arasındaki bölgeye yayıldığı bilinmektedir.[2]
M.Ö. 3`üncü yüzyıl [değiştir]
M.Ö. 2`nci yüzyıl [değiştir]
- M.Ö.187: Çin'in Hiung nu üzerine Pa-i-Teng seferi
- M.Ö.177-M.Ö.165: Yue-çilerin Hiung nu'lar tarafından Kansu'dan Baktriane'ye sürülmeleri ve oradaki Helen krallığını ortadan kaldırmaları
- M.Ö.177-M.Ö.165: Hiung nu'ların Çin'e akınları
- M.Ö.138-M.Ö.126: Baktria'da Çang Kien elçiliği. Çin-İran ilişkileri
M.Ö. 1`nci yüzyıl [değiştir]
Orta Çağ/Türkler [değiştir]
- 531-578: Kafkas Surları'nın İranlı Hüsrev tarafından dikilmesi
- 534: Tabgaçların (Vey Hanedanlığı) dağılması
- 552: Tu-kiu'lerin (Türküt'ler/Göktürkler) Rouran egemenliğe karşı ayaklanması. Birinci Göktürk Kağanlığı'nın kuruluşu.
- 565: Ak Hunların (Eftalitler) Göktürkler tarafından ortadan kaldırılmaları
- 582: Birinci Göktürk Kağanlığının bölünmesi
Bulgarların bölünmesi:
- 1016: Rus ve Bizanslıların Hazarları ortadan kaldırması.
- 1026-1090: Bizansa karşı Peçenek saldırıları.
- 1040: Selçukluların Gaznelileri yenmesi
- 1059: İsfahan'ın Selçuklular tarafından alınışı
- 1071: Malazgirt savaşı: Selçukluların Bizanslıları yenmesi.
- 1071-1076: Türklerin Antakya, Şam ve Kudüs'e gelişi
- 1081: Anadolu Selçuklu Devleti'nin (ya da Rum Selçuk Devleti) kuruluşu
- 1090-1091: Peçeneklerin ve Çaka Beyin İstanbulu kuşatması.
- 1091: Kıpçakların Bizanslıların yardımına koşup Peçenekleri bozguna uğratışı.
- 1096: Haçlıların Anadoluya girişi
- 1099: Kudüs'ün haçlılar tarafından alınışı
- 1122: Tüm Peçenek halkının Kıpçaklar tarafından katledilmesi
- 1130-1135: Moğol Hitayların Tunguz Curcenler (Jin) tarafından batıya doğru kaçırılmaları, ve Hitayların Orta Asya'da Kara Hıtay'ı kurmaları.
- 1150: Gaznelilerin Gurlular tarafından ortadan kaldırılmaları.
- 1157: Büyük Selçukluların sonu
- 1176: Miryakefalon Savaşı: Bizanslıların Selçuklular tarafından bozguna uğratılmaları.
- 1187: Gazneliler İmparatorluğunun sonu.
- 1600: Sibir Hanlığının mağlup edilmesi.
- 1606: Osmanlı İmparatorluğunun zirveye ulaşmasını simgeleyen Zirvatorok barışı.
- 1615-1650: Kırgızların Ruslara karşı mücadelesi.
- 1628-1658: Hindistan imparatoru Şah Cihan.
- 1630: Rusların Yakut topraklarına girişi
- 1658-1707: Hindistan imparatoru Evrengzeb.
- 1683: Viyana'nın Osmanlılar tarafından kuşatılması.
- 1699: Karlofça Antlaşması. Osmanlıların gerilemeye başlaması.
- 1705: Tunus'un bağımsızlığını kazanması
- 1713: Kazaklar üzerinde Rus himayesi
- 1717-1730: Osmanlıların Lâle Devri
- 1736-1747: Nadir Şah akını
- 1742-1775: Rusya'da Pugaçev savaşı (Tatar ayaklanması)
- 1757: Sincan'ın (Doğu Türkistan) Çin tarafından ilhakı.
- 1782: Yakut ülkesinin Ruslar tarafından ilhakı.
- 1783: Kırım'ın Ruslar tarafından ilhakı.
- 1794: İran'da Kacar hanedanlığının bir Türk tarafından kuruluşu.
- 1798-1799: Napoleon Bonaparte'ın Mısır seferi. Türk-Fransız mücadelesi.
- 1822-1844: Kazak hanlıklarının Ruslar tarafından ortadan kaldırılması.
- 1828: Azerbaycan Hanlıklarının Ruslar tarafından ortadan kaldırılması.
- 1830: Yunanistan'ın bağımsızlığını kazanması.
- 1830: Fransızların Cezayir'e gelişi
- 1832: Mısır valisi Mehmet Ali'nin Anadolu'ya gelişi
- 1839: Tanzimat dönemi
- 1858: Babür İmparatorluğunun sonu.
- 1863: Kazak topraklarında Türkistan Rus Generalliği'nin kurulması.
- 1866: Buhara'nın Rus vasalı olması
- 1873: Hive'nin Ruslar tarafından ilhakı
- 1876: Hokand Hanlığı'ın Ruslar tarafından ilhakı
- 1876: İlk Türk anayasası
- 1878: Ayastefanos Antlaşması: Sırbistan, Karadağ, Romanya ve Bulgaristan'ın bağımsızlıklarını kazanması.
- 1881:Gazi Mareşal Mustafa Kemal Paşa'nın doğumu.
- 1882: Mısır'ın İngiltere tarafından işgali
Anadolu Türkleri 60 yıl kadar bir zaman için tek uzun ömürlü, bağımsız bir devlete sahip Türk topluluğu olarak kalmıştır.
21`nci yüzyılda [değiştir]
- 2005: Kırgızistan'da Lale devrimi.
- 2005: Kazak lider Nursultan Nazarbayev'in yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında Orta Asya'da ortak pazar kurulması teklifi.
- 2005: Özbekistan'da Andican olayları
- 2006: Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının hizmete girmesi.
- 2007: Hazar denizinin statüsünün belirlenmesi için kıyıdaş ülkelerin ilk defa bir araya gelmesi.
- 2008: 21 Kasım 2008 tarihinde Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan arasında Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi kurulması.
Türkçe Kitaplar [değiştir]
- İbrahim Kafesoğlu, Türk Milli Kültürü, Ankara, 1983.
- Z. Velidi Togan, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul, 1970.
- Faruk Sümer, Oğuzlar, İstanbul, 1980.
- Bahaeddin Ögel, İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, Ankara, 1962.
- Bahaeddin Ögel, Türk Kültür Tarihine Giriş, İstanbul, 1978.
- Bahaeddin Ögel, Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, Ankara, 1981.
- Çeçen Anıl, Tarihte Türk Devletleri, İstanbul, 1986.
- O. Esad Arseven, Türk Sanat Tarihi, İstanbul, 1955.
- Muharrem Erim, Orhun Abideleri, İstanbul, 1977.
- Erol Güngör, Tarihte Türkler, İstanbul, 1989.
- Abdülkadir İnan, Eski Türk Dini Tarihi, İstanbul, 1976.
- A. Nimet Kurat, Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, Ankara, 1972.
- Hüseyin Namık Orkun, Eski Türk Yazıtları, İstanbul, 1986.
- Hüseyin Namık Orkun, Türk Tarihi, Ankara, 1946.
- Osman Turan, Türk Cihan Hakimiyeti Mefrukesi Tarihi, İstanbul, 1978.
- Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi, Ankara, 1971.
- Yusuf Hikmet Bayur, Hindistan Tarihi, Ankara, 1946.
- İbrahim Kafesoğlu, Selçuklu Tarihi, İstanbul, 1972.
- İbrahim Kafesoğlu, Harzemşahlar Devleti Tarihi, Ankara, 1956.
- M. Altay Köymen, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, Ankara, 1954.
- Çağatay Uluçay, İlk Müslüman Türk Devletleri, İstanbul, 1977.
- Faruk Sümer, Karakoyunlular, Ankara, 1984.
- A.N. Kurat, Peçenek Tarihi, İstanbul, 1937.
Yabancı Kitaplar [değiştir]
- R. Grousset, L'Empire des steppes, Paris, 1960 (Türkçe çevirisi:Reşat Uzmen-Bozkır İmparatorluğu, 1996.)
- DE. Guignes, Histoire generale des Huns des Turcs et des Mongols, Paris, 1756.
- Jean-Paul Roux, Historie des Turcs, 1984.
- Jean-Paul Roux, Timur, 1994.
- Fayard Paris, Historie des Turcs, 1984.
- D.Sinor, Aspects of Altaic Civilization, 1963.
- M. Barthold, Turkestan down to the Mongol Invansıon, Londra, 1968.
- E. Berl, Historie de l'Europe d'Attila a Tamerlan, Paris, 1946.
- M.A. Czaplıcka, The Turks of Central Asia in History and at the Present Day, Oxford, 1918.
- W. Eberhard, Kultur und Siedlung der Randvölker China, 1942.
- L. Hambis, La Haute-Asie, Paris, 1953.
- Hammer-Purgstall, Von, Historie de l'Empire ottoman depuis son origine jusqu!a nos jours, Paris, 1835.
- H.H. Howorth, History of the Mongols, Londra, 1876.
- Jean-Paul Roux, Türklerin Tarihi - Pazifikten Akdenize 2000 Yıl, 2004
Türk tarihi |
Göçebe
Yerleşik
Ural'ın Batısı
Cuci'nin Ulusundan Doğan Ülkeler
Toka Temür Sülalesi
Şiban Şülalesi
Çağatay'ın Ulusundan Doğan Ülkeler
- I.Dönem Anadolu Beylikleri
- I.Dönem Anadolu Beylikleri
Tarihi Türk Devletlerin Tam Listesi İçin
|
Göktürk Kağanlığı, VI.yüzyılın ortasında, Asya'nın doğusunda Çin devletinin, batısında Sasani-İran devletinin sınırladığı İç Asya bozkırlarında, doğuda Avarlar, batıda Eftal / Ak Hunlar ile yapılan mücadeleler sonucunda ortaya çıktı. İlk Kağanları doğu kanadını yöneten Bumin Kağan, batı kanadını yöneten kardeşi İstemi Kağan'dır.
|
|
|
|
|
|
|
Bugün 21 ziyaretçi (22 klik) kişi burdaydı! |
|
|
|
|
|
|
|